Açılımı “Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı” olan PISA, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından üçer yıllık dönemler hâlinde, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri değerlendiren bir araştırma. PISA’nın temel amacı, öğrencilerin okulda öğrendikleri bilgi ve becerileri günlük yaşamda kullanma becerisini ölçmek.
Üç yılda bir yayınlanan PISA sonuçları, ülkemizdeki eğitimin durumu hakkında pek de parlak bir tablo ortaya koymuyor. Ülkelerin PISA 2022 karneleri bu ayın başında yayınlandı. Milli Eğitim Bakanlığı ve Anadolu Ajansı karnemizi, ‘PISA 2022 sonuçlarına göre Türkiye her alanda sıralamasını yükseltti’ sözleriyle duyururken, muhalif medya organları ise, ‘PISA Raporuna göre Türkiye bütün alanlarda OECD ortalamasının altında’ başlığıyla haberi paylaştı. Tabii her iki cümle de doğru. Tüm olaylarda olduğu gibi, burada da baktığınız pencereye göre farklı bir tablo görüyorsunuz…
*****
PISA araştırmasına 2022 yılında 81 ülke katılmış. Türkiye, matematikte 39, fende 34 ve okumada 36. sırada yer aldı. Bazı ülkeler aşağı giderken, bazıları yükselmeye başlamış, ülkemiz ise küçük bir yükselmeye rağmen aslında aşağı yukarı bulunduğu yeri korumuş. Ama bulunduğu yer pek parlak bir yer değil maalesef.
PISA 2022’nin sonuçlarına göre matematikte Türkiye’deki öğrencilerin yüzde 39’u temel yeterlik düzeyinin altında bir performans sergiledi. Bu bulgulara göre her on öğrenciden dördünün temel matematik yeterliklerinden yoksun olduğundan söz edilebilir. Okuma alanında da öğrencilerin yüzde 29’u temel beceri düzeyi altında kaldı, bu durumda her 10 öğrenciden üçü okuduğunu anlamıyor…
PISA 2022 sonuçlarında Türkiye’deki öğrencilerin okula aidiyet hissinin 2018 yılına göre azaldığı da gözlemlendi. Öğrencilerin yüzde 28’i okulda yalnız hissederken, yüzde 26’sı kendini yabancı ya da dışlanmış hissediyor. OECD ülkelerinde bu bulguların ortalaması yüzde 16 ve yüzde 17 seviyelerinde.
Türkiye’deki öğrencilerin yüzde 19’u haftada en az bir kez parasızlıktan öğün atlamak zorunda kalırken OECD ortalamasında bu oran yüzde 8…
*****
Raporda gözden kaçırılmaması gereken önemli bir bölüm de ‘akran zorbalığından’ bahseden bölüm. Akran zorbalığında ülkeler arasında büyük farklar bulunduğuna dikkat çeken OECD Eğitim ve Beceriler Direktörü Andreas Schleicher, “zorbalık bazı ülkelerde yüzde 10 oranında azaldı ancak Türkiye, Fransa ve Moldova’da ise zorbalığa uğrayan öğrencilerin oranı yüzde 2 civarında arttı” diyor.
New York Üniversitesi Öğretim Üyesi Selçuk Şirin, Oksijen gazetesindeki yazısında konuyla ilgili şunları söylüyor: ‘2022 yılında yapılan ölçüme göre Türkiye 38 OECD ülkesi içinde gençlerin okulda kendini en güvensiz hissettiği ülke… Belli ki ortada zorbalığı teşvik eden bir sistem var… Her devlet oluşturduğu toplumsal sözleşmeyle ya şiddeti teşvik eder ve çoğaltır, ya da yaptırım ve cezalarla bu şiddeti kontrol altına alarak azaltır. Bir ülke; aile içinde, okullarda, spor alanlarında veya trafikte gerçekleşen zorbalık eylemlerini cezalandırabiliyorsa, o ülkede zorba sayısı azalacaktır. Eğer bir ülke zorbalık eylemlerini görmezden gelir veya daha da ileri giderek cezalandırmıyorsa, o ülkede zorba sayısı artacaktır. Dolayısıyla mesele sistemsel bir sorundur…’
*****
Ortaokul, lise yıllarımda, cumhuriyetin kuruluş dönemindeki önemli paşalardan birinin torunu sınıf arkadaşımdı, farklı bir bir çocuktu ve sürekli olarak sınıfın bıçkın öğrencilerinin alayına ve el ‘şakalarına’ maruz kalıyordu. Yani güçlü bir aile bile çocuğunun okulda akran zorbalığına uğramasını engelleyemiyordu…
Okullardaki akran zorbalığının arkasında; Milli Eğitim Bakanlığından, öğretmenlere kadar her kademedeki ilgililerin konuyla ilgili umursamazlıklarının yattığını düşünüyorum. Bu durum 1970’lerde de böyleydi, bugün de böyle. Değişen bir şey yok ne yazık ki. Tahminimce şiddet uygulayanların büyük çoğunluğu, yukarıda bahsi geçen, temel matematik yeterlikten yoksun ve okuduğunu anlayamayan gruptan. Bu çocuklara da apayrı bir ilgi, apayrı bir yönlendirme gerekiyor. Şiddet uygulananların büyük çoğunluğunun ise zeka seviyelerinin yüksek olduğunu sanıyorum. İkisi de çocuk ve her iki tarafın da yakından ilgiye ihtiyaçları var. Okullarda zorbalığın her türünü önlemek devletin en temel görevlerinden biri.Umarım bir gün bu konuya gerçekten eğilecek bir Milli Eğitim Bakanı gelir ve konuda bir iyileşme süreci başlar…
