Geçen hafta söz verdiğim gibi Yalova cennetini bozma girişimleri metotlarından NACE kodu ve KARMA konusu bu haftaki köşe yazımın konusu. Kimse uyumuyor, hele şehri seven mühendisler hiç uyumuyor. Herkes ayağını denk alsın.
Ticaret hayatında NACE kodu diye tanımlanan ve firmanın aslen ne iş yaptığını belirleyen önemli bir kimlik bulunur. İşletmenin esas faaliyetini tanımlayan bu kodun isimlendirmesini sağlayan harfler “Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne” kelimelerinin baş harfleri yani “Avrupa Topluluğu’ndaki Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiksel Sınıflandırması” anlamından gelmektedir. Yeni bir iş yeri açma aşamasında olanların şirket kurulum aşamasında Ticaret Odası’na kayıt yaptırmadan önce NACE kodunu belirlemesi gerekir. Vergi dairesi de bu koda göre işyeri açılışı yapar. Firmalar kurulurken şirket sahiplerinin çok aşina olmamaları yüzünden listeden uygun kodu genelde muhasebeciler ya da mali müşavirler belirler. Bir kere belirlenen kod yanlış belirlenmiş bile olsa, eğer firma sahibi bu konuda bir ihtiyaç duymaz ise kolay kolay değişmez, firmaya yapışır kalır. İşyerinin tehlike sınıfını da belirleyen NACE kodunu öğrenmek esasen çok kolaydır. SGK sicil numarasının 2.3.4. ve 5. Numaraları NACE kodunun ilk dört rakamını oluşturur ve ana faaliyetinizi ve tehlike sınıfınızı belirler. NACE kodunun son iki rakamı ise faaliyet çeşidine göre detaylıdır ve doğrusu bağlı bulunan odadan öğrenilir.
Hatalı ya da yanlış belirlenmiş NACE kodu varlığı ya da şirketin faaliyet alanını değiştirmesi durumunda mevcut NACE kodunun değiştirilmesi gerekir. Bunun için ise bazı işlemler gerçekleştirilmelidir. Düzeltilmesi ya da değişimi istenen NACE kodu için ilk aşamada vergi dairesine dilekçe verilmesi gerekir. Dilekçede istenen NACE kodu, faaliyet gösterilen iş kolu ile ilgili bulunursa (yıl içerisinde firmanın kestiği fatura kalemlerinin çoğu değiştirilmek istenen NACE koduna uygun ise) kod değişikliği gerçekleştirilir. Vergi levhasında NACE kodu değişikliği tamamlandığında Ticaret Odası’na bilgi verilir.
Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında NACE kodu değişikliği yapılması gerekiyorsa kod değişimine dair başvurularınızı SGK’nın internet sitesinden tamamlayabilirsiniz. İşlem, gerekli incelemelerin ardından yetkililer tarafından onaylandığında iş yeri sahibi olarak yeni NACE kodunuzu görebilirsiniz. SGK sicil numarası da değişiklik sonrasında yenilenecektir. Yenilenen NACE koduna uygun tehlike sınıfı da bu şekilde belirlenmiş olur.
NACE kodu ile ilgili bir örnekte uygunsuz durumu anlatacak olursak;
Firmanın kurulumu esnasında bina proje yapmak niyeti varsa seçilen NACE kodu “Bina projelerinin geliştirilmesi (satışa yönelik bina projeleri için mali, teknik ve fiziksel araçların bir araya getirilmesi suretiyle konut veya diğer amaçlı kullanıma yönelik bina projelerinin organize edilmesi) (yapı kooperatifleri hariç)” açıklamalı 41.10.01 kodlu olabilir. Bu kod tehlike sınıfları tebliğine göre “Az Tehlikeli” sınıfta bir işletmeyi tanımlar. Lakin proje yapma faaliyeti zaman içerisinde bina inşaatına dönmüşse -ki Yalova’mızda müteahhitlik sektörü hep bu şekilde gelişmiş.- artık faaliyet değişmiş ve “Çok Tehlikeli” olarak tanımlanan 41.20.01 kodlu “İkamet amaçlı olmayan binaların inşaatı (fabrika, atölye vb. sanayi üretimini amaçlayan binalar ile hastane, okul, otel, işyeri, mağaza, alışveriş merkezi, lokanta, kapalı spor tesisi, cami, kapalı otopark, tuvalet, vb. inşaatı)” tanımlı faaliyete dönmüştür. Arada sadece bir numara farkı varken, faaliyet tehlike sınıfı tamamen değişmiş, az tehlikeli sınıftan çok tehlikeli sınıfa geçmiştir. Firmanın bu değişikliği yaptırmadığı sürece hiçbir kamu mekanizması bu sorgulamayı yapmadığından, uygun olmayan NACE kodu ile uygun olmayan işler yapılması normalleşmiştir. Ta ki bir kaza olana ya da şehri seven bir mühendis halkı uyarana kadar…
O kadar çok değişiyor ki içerik, ödediği prim katsayısından, periyodik muayene yaptırma sıklığına, çalışanın görmesi gereken eğitimden, isg profesyonellerin ziyaret sıklığına kadar birçok fatal firma ihtiyaçları farklılaşıyor. Bu durum da çoğu işverenin işine gelmiyor. Hatta konuyu bilenler firma kurarken özellikle farklı NACE kodu seçip yollarına öyle devam ediyorlar.
Bir de NACE kodunu farklı amaçlar ile değiştiren, ya da mevcut koduna ek kod alarak olmayacağı oldurmaya çalışanlar var. Tehlike sınıfı Yalova hudutlarında çalışmaya elverişli olmayanlar, ya da uygun imar tanımlı arsası olmayıp kitabına uydurmak isteyenlerin en çok oynadığı başlık bu NACE kodu. Zehir taciri, NACE koduna süt satışını da ekleyip sütçüler arasında bulunabildiği gibi, rakı satanlar biz de aynı renkteniz deyip ayran satanlar ile bir olabiliyor. NACE kodu oyunları ile bacalı sanayi bacasız, ağır kimya sanayi şurup fabrikası, tehlikeli atık üreten firmalar dokumacı oluveriyorlar. Boyacılar tekstilci, tinerciler hacı kokusu satıcı, heavy metalciler türkücü gibi gösterilince herkes KARMA herkes karışık gelip boş arazilere konuşlanabiliyor.
Şehri yönetenleri ikna için kullanılan NACE kod listesi, gemi, tekstil derken ağır kimya mecrası oluveriyor. Bakanlar bakmaya, başkanlar başmaya, geneller genele, özeller özele devam ederek herkesin mutlu olacağı bir formülde uzlaşı da oluşuveriyor.
Efendiler, bu şehirde yaşıyoruz. Çocuklarımız da yaşamaya devam edecek. NACE kodu ekleyerek, değiştirerek kendini alakadar gösterip, boş kalıp satılamadığından formül üretilerek açık pazar hale gelen yerlerden kimse yer edinmeye niyet etmesin. Allah ömür verirse konuyu yakından bilip takip eden mühendisler ile yaptığınız yatırımlar boşa gidecek olsa da, şehri kirletmenize izin vermeyiz biiznillah. Düzgün çalışanlar, şehri severek yatırım yapanlar, şehri önemseyerek yeşil kalanlar konumuzun dışında.
Wikipedia “Karma”, Sanskrit dilinde “yapmak, eylemek, bir fiilde bulunmak” anlamındaki “kri” sözcüğünden türetilmiştir diyor. Yapacaksanız adam akıllı yapın.
Vesselam.
