Yalova Kaplıcaları, en çok TBMM’nde tartışıldı. Tartışmaların en dikkat çeken noktası ise, yüzlerce kez yapılan görüşmelerde hep zarar ettiğinin gündeme getirilmesiydi. Cumhuriyet tarihi boyunca sayısız görüşmelerde kar ettiğine dair hiçbir görüş bulunmamaktadır. Roma döneminde efsanelere konu olan, Osmanlı döneminde Galata bankerlerinin iştahını kabartan, Atatürk’le birlikte ayağa kalkan Yalova Kaplıcaları o günden bu günlere kar edemeyen işletmeler olarak tartışmalara neden konu olmuştur? Her defasında hazine bütçesinden ödenen paraların mali külfet oluşturması ifade edilmiştir. Dünyanın hiçbir yerinde benzeri güzellikleri olmayan Yalova Kaplıcaları’nın Atatürk’ten sonra sürekli zarar eden işletme haline gelmesinin nedenleri nelerdir? Bu tesisler Avrupa’da olsaydı zarar eder miydi? Özel işletmenin elinde olsa kazançlı duruma geçemez miydi? Sultan Abdülhamid, işletmeleri neden Avusturya tebasından Fransız bir işletmeciye vermişti? Ya da şöyle diyelim: Siz bir işletmecisiniz ve Termal Kaplıcaları gibi elinizde altın yumurtlayan bir tesis var. Zarar etmesine göz yumarmıy dınız? Sorgulanması gereken konu budur diye düşünüyorum.
Şu anki durumunu bilmiyorum. Belki de o geçmiş günlerin sıkıntısından kurtulmuştur. Kazanıyordur. Fakat TBMM ortamındaki geçmiş tartışmalar dikkatimi çektiği için siz saygıdeğer Yalovalılarla paylaşıyorum.
Şimdi TBMM Başkanı Ferruh Bozbeyli’nin tartışmaya açtığı meclis oturumundan bir bölümü siz Yalovalılara sunuyorum. Hep birlikte üzerinde düşünelim isterim.
Toplantı : 8
CUMHURİYET SENATOSU, S. Sayısı : Yalova Kaplıcaları İdaresinin 1963, 1964 ve 1965 malî yılları bilançolarının onanmasına dair kanun teklifinin Millet Meclisince kabul olunan metni ve Cumhuriyet Senatosu Bütçe ve Plân Komisyonu raporu (Millet Meclisi 3 / 8 8 7 ; Cumhuriyet Senatosu 2 / 2 5 9 )
Yüksek Başkanlığa, Millet Meclisinin 21 . 1 . 1969 tarihli 33 ncü Birleşiminde öncelikle görüşülerek açık oy ile kabul edilen, Yalova Kaplıcaları İşletime İdaresinin 1963, 1964 ve 1965 malî yılları bilançolarının onanmasına dair kanun teklifi, Komisyonumuzun 20 Mart 1969 tarihli 29 ncu Birleşiminde, ilgili Sayıştay Başkanlığı, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ve Denizcilik Bankası T. A. O. temsilcileride hazır bulundukları halde tetkik ve müzakere olundu.
I – Yalova Kaplıcaları, 1930 – 1939 yılları arasında Seyrisefain Müdiriyeti Umumiyesi, Akay
İdaresi, Denizbank ve Denizyolları İşletme Genel Müdürlüğü tarafından işletildikten sonra, tamamen sıhhi bir müessese olduğu düşüncesinden hareket edilerek, diğer sıhhi müesseseler gibi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlanması kararlaştırılmış ve 01 Temmuz 1939 tarihinde yürürlüğe giren 3653 sayılı Kanunla, mezkûr bakanlığa bağlı “Yalova Kaplıcaları İşletmesi İdaresi” namı altındaki tüzel kişiliği haiz bir teşekküle devredilmiştir. Bir süre bu teşekkül tarafından işletilen kaplıcalar, bilâhara 27 . 5 . 1952 tarihinde İşletme İdaresi ile Denizcilik Bankası T. A. O. arasında akdolunan sözleşmeye tevfikan, tesislerin memleket sağlığına yararlı hale getirilmesi, iç ve dış turizmin geliştirilmesi ve yeni bâzı tesisler ilâvesini sağlamak amaciyle, bütün tesisleriyle birlikte ve yıllığı 30 bin liradan 25 yıl süre ile Denizcilik Bankası T. A. O.’na kiralanmış bulunmaktadır.
Yalova Kaplıcaları İşletme İdaresinin 1963, 1964 ve 1965 bütçe yılları bilânçolarına ait Sayıştay raporlarının tetkiki neticesinde; 27 . 5 . 1952 tarihinde İşletme idaresi ile Denizcilik Bankası T.A. O. arasında akdolunan sözleşme hükümleri uyarınca tesis ve binaların her türlü onarım, bakım ve ilâveleri adı geçen banka tarafından yapılmakta olduğundan, İşletme İdaresi’nin, işletme üzerindeki fonksiyonunu yerine getirmesine imkân kalmadığı ve her yıl bilançosunun zararla kapanmakta olması sebebiyle, Denizcilik Bankası T. A. O. tarafından yapılıp sözleşme müddeti sonunda Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına devredilecek olan yeni tesislerin bedellerinin hiçbir şekilde karşılanamadığı anlaşılmış bulunmaktadır.
Yalova Kaplıcalarının, gayet geniş faaliyet sahasına rağmen, ve çok fazla kâr etmesi muhte
mel bulunduğu halde bugünkü hukukî statüsü sebebiyle Hazine için bir külfet teşkil ettiği görülmektedir. Bu itibarla, sıhhi ve turistik bir tesis olan Yalova Kaplıcalarının verimsiz durumunun öncelikle ele alınarak, müessesenin her yıl artan zarardan kurtarılmasını ve memleket menfaatlerine daha yararlı bir hale getirilmesini sağlamak üzere, işletme idaresinin yeni bir hukukî statüye kavuşturulması veya iştigal sahası itibariyle ilgili diğer bir kuruma devredilmesi, komisyonumuzca temenni edilmiştir.
Yalova Kaplıcaları İşletme İdaresinin 1963, 1964 ve 1965 malî yıllarına ait bilançolar ile kâr
ve zarar hesaplarının onanmasını öngören kanun teklifi, Sayıştayın 16 . 3 . 1968 tarihli ve
566530/252 sayılı, 16 . 3. 1968 tarihli ve 566533/249 sayılı, 16 . 3 . 1968 tarihli ve 566534/250
sayılı raporları muvacehesinde komisyonumuzca da uygun görülmüştür.
I I – Millet Meclisince kabul edilen 1, 2 ve 3 ncü maddeler komisyonumuzca aynen kabul edil
miştir. Genel Kurulun tasviplerine arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.
Başkan Sözcü Kâtip Ankara.
