YALOVA’NIN SİYASİ HAFIZASI: 70 YILIN BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİNİN İZİNDE
Haber / Zeynep TAŞTAN
Araştırmacı-Gazeteci Faruk Kırtay, Yalova Belediyesi’nin son 70 yılının seçimlerini derledi. Gazeteci Faruk Kırtay, 31 Mart 2024 seçimlerinde son haftaya girerken Yalova kent hafızasını yenilemek için son 70 yılın seçim sonuçlarını derledi. Faruk Kırtay’ın derleme yazısı şu şekilde: “31 Mart 2024 seçimlerinde son haftaya girerken, Yalova kent hafızamızı yenilemek için bu hafta seçimlere doğru, Yalova siyasetine damgasını vuran ve son 70 yılda Yalova Belediye başkanlık seçimlerinde adayların ve partilerin aldıkları oyları ele alarak, aramızda olmayan belediye başkanlarımızı bir kez daha hatırlayıp Yalova’ya ve insanımıza yaptıkları çalışmalardan dolayı rahmetle analım.
İLK BAŞKAN TÜZÜNATAÇ..
Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1946 yılına kadar tek parti rejimiyle CHP yerel yönetimlerde söz sahibi olmuş ve Belediye Başkanlıkları atamayla belirlenmiştir. Seçim usulüyle ilk defa Yalova Belediye Başkanı seçilen M. Safa Tüzünataç, 1946 yılında yapılan seçimleri kazanarak CHP’nin 1950 yılına kadar Yalova Belediye Başkanlığı görevi yaptı. 1950-1951 yılları arasında bir yıllık belediye başkanlığı görevinde Ziver Tüzel, 1951-1952 Yılında Rahmi Üstel ve 1952-1955 yılları arasında İsmail Toker var. Bu dönemlerde seçimlerde belediye başkanlarını seçilen belediye meclis üyeleri belirliyordu.
1955 YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
Çok partili sisteme geçilmesiyle birlikte 1955 yılında yapılan Yalova Belediye Başkanlık seçimlerine iktidarda olan DP’ye tepki amacıyla CHP ve muhalefet partileri seçimlere katılmadı. Seçime katılım oranı %38 olduğu bu seçimlerde, CHP bağımsız adayları desteklerken DP %75 oyla Yalova Belediye başkanlığını DP Yalova İlçe Başkanı Hasan Çam kazandı. 1959 yılında Yalova Belediye başkanlığına DP’den Enver Üstün getirildi. Ancak 27 Mayıs 1960 ihtilali ile birlikte görevinden alındı. 1960 ihtilalinden sonra Türkiye’de Belediye aşkanlık seçimleri de 1963 yılında gerçekleşti.
SON 60 YILIN BELEDİYE BAŞKANLARI…
Yalova’nın son 60 yılda yapılan belediye başkanlık seçimlerini incelediğimizde, Yalova’da en fazla 14 yıl süreyle belediye başkanlık görevini yapan belediye başkanının Rahmi Üstel olduğunu görüyoruz. Rahmi Üstel’i 10 yılla Cengiz Koçal, 10 yılla da Yakup Koçal izliyor. Vefa Salman 2014 ve 2019 yılında üst üste seçim kazanmasına karşın 6 yıl aktif görevde bulundu. Bir başka ilginç ayrıntı ise Yalova’yı toplam 33 yıl süreyle yöneten bu 3 başkanın belediye başkanlık seçimlerini farklı partilerden aday olarak kazandıkları görülürken 2 dönem üst üste aynı partiden Yalova Belediye Başkanlığını kazanan tek isim ise Vefa Salman oluyor.
1963 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1963 yılında yapılan seçimlere Yalova’dan 4 adayın çekiştiği görülüyor. Seçimlere, CHP, AP, CKMP ve bir bağımsız aday katılıyor. 1963 seçimlerinde Yalova’da 5563 seçmenden 4963 seçmen oy kullanıyor. Belediye Başkanlığını CHP’den %40 oyla Rahmi Üstel kazanırken, Enver Üstün DP %37, CKMP %9, Bağımsız İhsan Altınalev %11, YTP Fikret Madaralı %3 oy alıyordu.
1968 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1968 yılında yapılan seçimlere Yalova’dan 4 adayın çekiştiği görülüyor. Seçimlere, CHP, AP, CKMP ve TİP katılıyor. 1968 seçimlerinde 6761 seçmenden 4821 seçmen oy kullanıyor, 4387 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlere de CHP adayı olarak katılan Rahmi Üstel %47 oyla belediye başkanlığını kazanırken, Enver Üstün AP, %37, Nusret Özdemir CKMP %11, Nihat Aksel TİP %3, bağımsız %2 oy alıyordu.
1973 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1973 yılında yapılan seçimlerde ise ilk kez Cengiz Koçal’ın adının duyulduğu ve ilk kez seçimlere katıldığı bir yıl olmuştur. 1973 seçimlerinde 3 aday CHP Mehmet Durmam, AP Rahmi Üstel ve Bağımsız Cengiz Koçal yarışıyordu. 10.862 seçmenden 6813 seçmen oy kullanıyor, 6227 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlerde ise ilginç bir gelişme yaşanıyordu. CHP Yalova Belediye Başkanlığına Mehmet Durmam’ı aday gösterince Rahmi Üstel’de AP’nin Belediye Başkan Adayı oluyor, Cengiz Koçal da bağımsız olarak seçimlere katılıyordu. Bu seçimleri CHP Adayı Mehmet Durmam %48, AP Adayı Rahmi Üstel %37, Bağımsız Cengiz Koçal ise %15 oy alıyordu.
1977 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1977 yılında yapılan seçimlere ise sadece iki aday katılıyordu. CHP’den Nusret Sungur AP’den ise Rahmi Üstel. 1977 seçimlerinde 16.904 seçmenden 9736 seçmen oy kullanıyor ve 9246 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlerde AP Adayı Rahmi Üstel %58, CHP adayı Nusret Sungur ise %42 oy alıyordu. Ancak Rahmi Üstel 12 Eylül 1980 darbesiyle görevinden alınırken, darbeciler belediye başkanlığına da Yalova Sümerbank Müdürü Orhan Kurt’u Yalova Belediye Başkanlığına, kardeşi Turgut Kurt’u da Çınarcık Belediye Başkanlığına getiriyordu.
1984 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
Darbe sonrası yapılan ilk seçimlerde ise Cengiz Koçal’ın Anap’la sahneye çıktığı bir seçim oluyor ve belediye başkanlık seçimlerini kazanıyordu. 1984 seçimlerinde 23337 seçmenden 20917 seçmen oy kullanıyor ve 20255 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlerde ANAP’tan Cengiz Koçal, SODEP’ten Nusret Sungur, HP’den Kemal Aslan Aday olurken DYP, RP ve MDP ile birlikte 1 bağımsız olmak üzere toplam 7 adayın yarıştığı bir seçim gerçekleşiyordu. Bu seçimlerde Cengiz Koçal ANAP %35, Nusret Sungur SHP %21, Kemal Aslan HP 18, Mehmet Küçük DYP %8, Mehmet Durmam Bağımsız %7 Fikri Turgut MDP %7, Ömer Fitoz RP %3 oy alıyordu.
1989 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1989 yılında yapılan seçimler ise yine ilginç bir gelişmeye sahne oluyordu. ANAP’tan istifa ederek SHP’ye geçen Cengiz Koçal bu seçimlerde ise SHP adayı olarak sahneye çıkıyor ve seçimleri kazanıyordu. 1989 seçimlerinde 35695 seçmenden 26836 seçmen oy kullanıyor ve 25985 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlerde Cengiz Koçal SHP %34, İbrahim Uzun DYP%30, Nusret Sungur DSP %15, Vedat Dereli ANAP %13, Ömer Fitoz RP %7, Kazım Karyağdı MÇP %3 oy almıştı.
1994 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1994 yılında yapılan seçimler ise yine ilginç bir gelişmeye sahne oluyordu. DYP Genel Başkanı ve Başbakan Tansu Çiller’in Yalova’yı il yaptığı seçimler olan 1994 yılı seçimlerini DYP adayı İbrahim Uzun kazanırken aynı zamanda bir rekora da imza atıyordu. 1994 seçimlerinde 45411 seçmenden 38619 seçmen oy kullanıyor ve 37519 oy geçerli sayılıyordu. Bu seçimlerde İbrahim Uzun DYP %49, Temel Coşkun RP %24, Cengiz Koçal SHP %16, ANAP %8, DSP % 3 oy alıyordu.
1999 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
1999 seçimleri ise Yakup Koçal’ın siyaset sahnesine çıktığı bir yıl olmuştur. 1999 seçimlerinde 54756 seçmenden 43394 seçmenin oyu geçerli sayılmıştır. ANAP Adayı Yakup Koçal, %24 oyla seçimi kazanırken, partisinden %12 fazla oy almıştır. FP Adayı Temel Coşkun %20, DSP Adayı Nurullah Yılmaz %17, DYP Adayı İbrahim Uzun %16, CHP Adayı Cengiz Koçal %12, MHP Adayı Sinan Bozoğlu %7, HADEP Adayı Emine Benli %3 oy almıştır.
2004 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
Yalova tarihinin en ilginç seçimi bu yıl yaşanmıştır. 2004 yılı seçimleri ise Barbaros Binicioğlu’nun sahneye çıktığı ve AKP’nin Yalova’da seçim kazandığı ilk yıl olmuştur. Bu seçimler aynı zamanda Yakup Koçal’ın Bağımsız Belediye Başkan Adayı olması ve aldığı yüksek oyla dikkatleri çektiği bir yıl olmuştur. Bu seçimler ayrıca Eski Bakan Yaşar Okuyan’ın DYP’den ilk kez Belediye Başkan Adayı olduğu bir seçim olmasıyla birlikte DSP Yalova Milletvekili Hasan Suna’nın Yalova’dan Belediye Başkan adayı olması ve %1 oy almasıyla dikkat çekmiştir 2004 seçimlerinde 61558 seçmenden 41322 seçmenin oyu geçerli sayılmıştır. Bu seçimlerde AKP Adayı Barbaros Birincioğlu %30, Bağımsız Aday Yakup Koçal %26, DYP Adayı Yaşar Okuyan %19, CHP Adayı Gültekin Rodoplu %12 MHP Adayı Ünlem Üstel %3 BTP Adayı Ahmet Yolcu %3, SHP Adayı Cengiz Koçal %3, SP Adayı Mustafa Balta %2 DSP Adayı Hasan Suna %1 oy almıştır.
2009 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
2009 yılında yapılan seçimlere de Yakup Koçal damgasını vuruyordu. Çünkü bir tabela partisi konumunda olan DP’den belediye başkan adayı olan Yakup Koçal, partisi ülke ortalamasında %3 oy alırken kendisi %36 oy alarak Belediye Başkanlık seçimlerini kazanıyordu. 2009 seçimlerinde 65269 seçmenden 52048 seçmen oy kullanmış, 52048 oy geçerli sayılmıştır. Bu seçimlerde, DP Adayı Yakup Koçal %36, AKP Adayı Barbaros Binicioğlu %34, CHP Adayı Ertan Şener %19, MHP Adayı Murat Sarısoy %4, DTP Adayı Orhan Yenice%4, SP Adayı H. İbrahim Büyükgümüş %2, DSP Adayı İrfan Tuncel %1 oy almıştı.
2014 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
2014 yılı seçimlerinde CHP Adayı Vefa Salman’ın siyaset sahnesine çıktığı ve belediye başkanlık seçimlerini kazandığı bir dönem olmuştur. 31 Mart 2014 seçimlerini 7 oy farkla kazanan ancak YSK kararıyla 1 Haziran’a ertelenen seçimleri Salman tekrardan kazanmış oldu. 2014 Seçimlerinde 75.235 seçmenden 61890 seçmen oy kullanmış ve 60899 geçerli oy çıkmıştı. Bu seçimlerde CHP Adayı Vefa Salman 29277 (%48), AKP adayı Yakup Koçal 2899 (%47.6) oy almıştı. Bu seçimlerde ayrıca; MHP, HADEP ve SP ‘de yüzde 1’er oy almıştı.
2019 YILI YALOVA BELEDİYE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ..
2019 yılı seçimlerinde CHP Adayı Vefa Salman Yalova tarihinde bir ilki gerçekleştirerek iki dönem aynı partiden Yalova Belediye Başkanlık seçimlerini kazanan tek aday olmuştur. 2019 seçimlerinde 82964 seçmenden 65024 seçmen oy kullanmış ve 62714 geçerli oy çıkmıştır. Bu seçimlerde Vefa Salman 28779 (%46) oy alarak seçimleri kazanırken AKP Adayı Yusuf Ziya Öztabak 28441 (%45) oy almıştı. Bu seçimlerde ayrıca Rıdvan Acar DP (%6), HDP (%1) SP (%1) oy almıştı.”
