Kaynak: İşte YALOVA kitabı (Ekim-2012)
YALOVA’NIN TARİHİ -5-
- Dünya Savaşı'ndan Cumhuriyete Yalova.
1914-1918 yıllarında tüm dünyayı saran ve büyük bir yıkımla biten 1. Dünya Savaşı'nda yenik kabul edilen Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondoros Mütarekesi'yle teslim belgesini imzalamış ve silah bırakmıştır. Boğazlardaki torpido ve mayın tarama işleri tamamlandıktan sonra, 13 Kasım 1918 tarihinde Müttefik Ordular Başkumandanı Franchet D'Espery, Rum ahalinin gösteri ve taşkınlıkları arasında beyaz bir at üzerinde İstanbul'a girdi.1918 yılının Mayıs ayında İngilizler Maraş, Antep, Urfa havalisini, Fransızlar Adana'yı işgal etmişler, İtalyan kuvvetleri de Konya ve Antalya'ya girmişlerdi. 14 Mayıs 1919 tarihinde Yunan birlikleri İzmir'e çıkarıldı. Bu konuda Osmanlı Devleti'ne yapılan açıklamalarda, 'İzmir şehrinin Yunan askerleri tarafından işgaline ihtilaf devletlerince karar verildiği açıkça belirtiliyordu. Başlatılan bu savaşla Yalova ve çevresi de aynı görünüm içindeydi. Dağınık, savaşın şoku içinde, bitkin ve perişandı. Kimse ne yapacağını bilmiyordu. Yalova'da işte bu ortamda 'Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti' dağınık olan halkı toplamaya başladı. Yurdun genel durumu anlatılarak halk, birlikteliğe davet edildi. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Yalova'da şu üyelerden oluşuyordu: İsmail Bey, Rasim Efendi, Ömer Efendi, Sarı Hoca ve Silahçı Mehmet Efendi. Bu üyelere padişah idaresinin kötülüğü ve Yunanlıların yaptığı soykırım anlatılıyor ve halktan cemiyet çevresinde toplanılması isteniyordu. Bu arada padişah taraftarları da boş durmuyorlar, Hürriyet ve İhtilaf Partisi üyeleri de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni karalıyor, yabancıların yaptığı işgali haklı gösteriyorlardı. Yalova halkı 1919 yılı sonbaharında İstanbul hükümetiyle tüm ilişkilerini kesti. Daha sonra Akköylü İbo'nun emrine girerek, 1.000 kişilik bir milis kuvveti toplamayı başardı. Şeyh Şerafettin Efendi, Akköylü İbo'yu ve emrindeki milislerini Kuva-ı Milliye'ye katılmaya ikna etti. Anadolu'nun her yanından düşmanın girmesiyle her yerde işgaller başlamıştı. Bu işgaller yerli Rum ve Ermeni halkının da kendi aralarında çete kurmalarını sağlamıştı. Kurulan bu çeteler, dışarıdan işgale gelen düşmanların işine yarıyor, kendilerine her türlü yardım da yapılıyordu. Hatta İstanbul'daki işgal kuvvetlerinden bir yüzbaşı, yerli Rum ve Ermeni çetelerini silahlandırıyor, destekliyor, Çengiler Köyü'ne (Sugören) gelip onlarla görüşmeler bile yapıyordu.
(Yarın: Düşman Yalova topraklarında.)
