Bir yerde güneş doğarken diğer yerde güneş batıyordur!
Eğer bir yol kazasına uğramaz ise, 21. Yüzyıl Hindistan’ın yüzyılı olacak gibi duruyor! Şimdilik Çin derken Hindistan olduğu gibi… Avrupa bitiyor; ABD ise birkaç onyıla kalmadan çok farklı bir yer olacak gibi duruyor! Batı medeniyetinin sonlarına geliyoruz… Artık sanat eserleri dahi dibe vurmuş durumda!
Her medeniyetin bir sonu vardır! Antik Yunan ve Pagan Roma da sona erdi; yerini de Hristiyanlık aldı! Çin ise tekrar ve tekrar; tıpkı bir anka kuşu gibi yeniden dirildi! Dünyanın geri kalanı henüz Han Feizi ve Guanzi gibi eserleri keşfetmiş değil; ama bu durum sonsuza kadar sürermiş gibi gelmiyor bana! Avustralya yerlilerinin Dreamtime geleneğinden Vikinglerin Sagalarına kadar daha neler neler var keşfedilmeyi bekleyen…
Avrupa nufusunun %15 kadarını öldüren 1315-1317 kıtlığı ve sonrasındaki Aşırı yıkıcı Veba Salgınının canlı şahitlerinin kafalarından acaba neler geçiyordu? Şu anda ise Kıtlık ve Vebanın yerini Cesur Yeni Dünya ve 1984 aldı! Ama madde aleminde maddeden olan herşeyin bir sonu vardır! Kıyaslandığında hiçbirşey olan Korona salgınında canımızın çıktığını hatırlar isek, devasa veba salgınının belleklerimizde izinin dahi kalmadığını rahatlıkla söyleyebilirim!
Telgraf ve demiryolları ile başlayan süreçte mesafeler oldukça kısaldı! Dünyanın öbür ucuna gitmek en fazla 2 gün sürüyor ve onbinlerce kilometre mesafedeki kimseler birbirleriyle; ama sesli, ama görüntülü konuşabiliyor! Son 2000 yılın büyük çoğunluğunda Hindistan ve Çin, Avrupadan fersah fersah ilerdeydi! Aslında Roma’nın yıkılışı ile Karolenj Rönesansı arasındaki dönem sadece bir enkaz! İslam medeniyeti ilk yüzyıllarında oldukça parlaktı çünkü kitaplar, bilgi ve bilgiliğe hakettikleri değer fazlasıyla veriliyordu! 1900 yılına gelindiğinde ise Müslümanlar okuma-yazma öğrenmeyi dahi gereksiz bulan bir çizgiye evrilmişti! Bunu siyasal otoriteler İslam medeniyetine yaptı! Aslında çoğunlukla dindar sayılmazlardı ama karar yetkisini kendilerinde gördüler; Konstantin ve Justinian gibileri de örnek birer Hristiyan sayılmazlardı!
Çin’de bilgi ve bilgililik her zaman çok değerliydi! Hindistan ise 2000 yıl boyunca fikirsel özgürlüğün adeta sığındığı limandı; ki bu sayede daha 19. Yüzyılda dahi batılıların boyun eğdiği felsefelerini inşa edebildiler! Mesafelerin kısalmış olması ‘Batı heryeri yutacak’ gibi bir öngörüye neden olabilir ama yakında geriye batı medeniyeti diye birşey kalmayacak! Mesafelerin kısalmış olması kültürleri ister istemez birbirleriyle etkileşim haline soktu! Bana sorarsanız kültürel globalleşmeden sonunda iyice farklı birşeyler çıkacak! İnternetin varlığı bilgiye erişimi oldukça ucuzlattı ve kolaylaştırdı! Yepyeni global medeniyeti inşa edecek olanlar, bana sorarsanız ‘kenar mahalle aristokratları’ şeklinde tarif edilmesi en doğru olacak olan global dünyada aşağı sınıflara mensub olup yetenekli ve hırslı kimseler olacaktır!
Şu anda ‘boş gezenin boş kalfası’ olarak gördüğünüz podcast dinleyicileri, video izleyicileri; 1-2 yüzyıl sonra ‘ulu önder’ olarak anılan kişiler olursa sakın şaşırmayın! Karolenj Rönesansı ile Thomas Aquinas arasında yüzyıllar var; siz ise birkaç yıl dahi bekleyemiyorsunuz! Bilgi katlandıkça katlanıyor! Erişimi ise şimdiden hem çok ucuz, hem çok kolay!
Biraz Hintten biraz Çinden biraz Afrikadan biraz Amerikadan… Yüzyıl bitmeden olacak bence! Belki de Çin tarihindeki Zhou Hanedanı döneminin canlılığı gibisinden bir felsefi ve entellektüel canlılık yaşayacak insanoğlu… Senkretizasyon ve senkretizasyon… Buddha, Lao Tzu ve Sokrat gibi adamların toplandığı birkaç yüzyıllık periyodun bir yenisi yolda olabilir! Belki bu krizlerden de bunlar çıkacak! 2500 veya 3000 yılına gelindiğinde acaba hangi eserler yazılmış olacak? Acaba nerelerde olacağız? Bana sorarsanız öyle bir felsefi ve entellektüel canlılık dönemi hiçbir şeye değişilmez…
Hayırlısı…
