Sevgili dostum. Devlet millet ilişkisi, etle tırnak gibiyizden bile öte, bir vücut gibiyizdir. Devletin başı ağrısa, bir gün bu baş ağrısı, gelir milleti bulur, milletin başı ağrısa, devleti hemen bulur. Devlet tedbir almazsa, kapıda yığılma olur. Devlet baştır, akıldır. İstesen de istemesen de devlet millet ilişkisi budur. Ne devlet milleti suçlayarak bir yere varabilir, nede millet devleti, bu kendi kendini suçlamaktan, öteye gitmez. Bir yere varılacaksa, hayatta durulacaksa, başarılı olunacaksa, her fert üzerine düşeni yaptığı gibi, devlette üzerine düşeni yapmak zorundadır. Şunu asla unutma, devlette milletten oluşur, devlet başka biri değildir, milletin ta kendisidir. Devletin içinde görev alanlar, görevini düzenli yapmazsa millet zarar görür, millette bu yüzden milletliğini yapamaz hale gelebilir. Yani baş vücuttandır, devlet başın ta kendisi, milletse vücudun diğer kısmının tamamıdır. Ne vücut başsız, nede baş vücutsuz hiç bir işe yaramaz. Yalnız devletin akıl olduğunu, bununda başta bulunduğunu, hem devlet, hem de millet kabullenmek zorundadır. Millet devlet aklını kabullendiği gibi, devlette kalbin vücutta olduğunu asla aklından çıkarmamalıdır. Çünkü beyine kanı kalp pompalamakta, beyinde bunun farkında olmalıdır.
Milletin içinden bazıları, bazen hata yapabilir, bu hatası ya kendine ya da başkalarına zarar verir, devlet aklı milletine, başkası yok, millet bir bütündür, senin yaptığın yanlış hepimizi ilgilendirir fikrini eğitime kor ve bunu kurallar zincirine bağlar. Böylece devletin devamını, milletin huzurunu sağlamış olur. Devlet milletini asla suçlayamaz, çünkü aklın eli, ayağı gözü suçlaması gibidir, fakat el ayak gözde, görevini yapmak değil, doğru yapmak zorundadır. Doğru yapmazsa aklını kullanmamış olur. Kötülük milletin içinde vücuttaki kir gibidir, temizlersin olur biter, fakat temizlenmeyi geciktirirsen, hastalık kaçınılmazdır, önceden tedbir almak gerekir, bunun içinde hem eğitim hem de kural şarttır. Kurallara uymayanların sadece kendilerine değil, kendine bakmayarak, hem kendine hem başkasına, hem de çok zor kurulan devlete zarar vereceği, eğitimle anlatılmalı hem de zorunlu hale getirilmelidir. Bunu sadece devletten beklemek, devlete benim içimdeki kötülüğü bilmek zorundasın demek gibi bir şeydir. Millet kendi içindeki kötülüğü iyiliğe çevirmek için, mücadele etmek zorundadır. Çünkü millet aynı evde, aynı binada, aynı mahallede, aynı şehirde beraber yaşar. Evdeki dağınıklık anneyi yorarsa, yapılan israfta belki yalnız babayı yorar. Buda aile içinde huzursuzluğu getirir, çocukların başarısını etkiler. Anne baba devletse, çocuklar millettir. Anne baba devlet gibi bir hayat kurmak zorundadır. Yani devlet aklı olmalıdır. Şunu asla unutmamak gerekir, aile mini bir devlettir, tıpkı gözle göremediğimiz hücrelerin, birleşerek vücudu oluşturduğu gibi, içini göremediğimiz ailelerde, birleşerek, bir binayı, sokağı, mahalleyi, şehri hatta koca bir memleketi ve devleti oluştururlar.
Bir insanın hastalığı, bir evi, bir evin hastalığı, bir binayı hatta bir şehri hasta edebilir. Kötülükte, iyilikte aynen böyledir. Hiç bir kimse bana ne deme hakkına sahip değildir. En ufak bir kıvılcım, bir memleketi yakar. Bu kıvılcımın çıkmaması için her fert elinden geleni yapmakla görevlidir. Gücü yetmeyeceğine inanırsa, birlik olur, yine yetmezse, devlet olur. Bu yüzden bu vatanda yaşayan, hatta Dünya’da yaşayan akıl sahibi her insan, kıvılcım çıkaran kim varsa ona karşı bir olmak zorundadır. Benden uzak demek gaflettir. Bu ev yanıyorsa iş önce komşuya düşer, hem yardım edilir, hem devlet beklenir, yangın bacayı sarmasın diye. Devlet millet ilişkisi, ancak milletin eğitimi ve geçerli kurallarla mümkündür. Bana bir şey olmaz mantığı, önce sana bir şey olmuş demektir. Her kes elinden geleni yaparak ancak, kendine hizmet ettiğini unutmamalı, devlet gelene kadar yangın sönmeli, devlet de soğutma çalışması yapmalıdır. Ne devlet yangın sönmüş diyip gitmeli, nede millet nerde kaldın diye devlete kafa tutmamalıdır. El birliğiyle ocaklar yeniden kurulmalı, devletin ve milletin varlığı, asla unutulmamalı ve araları bozulmamalıdır. Belki de yangını çıkaranın en çok istediği budur. Ne devletin, ne milletin asla şikayet hakkı yoktur. Ancak her fert, devletteki dahil, vatanı için, milleti için, inancı ve hürriyeti için, elinden geleni yapmakla, hem görevli hem de yükümlüdür.
